ปัสสาวะบ่อยแค่ไหนถึงเสี่ยงโรค

ปัสสาวะบ่อยแค่ไหนถึงเสี่ยงโรค

          ภาวะการปัสสาวะบ่อยอาจเกิดขึ้นได้กับทุกเพศ ทุกวัย แต่หลายท่านมักมองข้ามอาการผิดปกตินี้ เนื่องจากคิดว่าเป็นเรื่องปกติ โดยไม่ได้สังเกตว่าเกิดจากการดื่มน้ำเยอะ ดื่มเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน ดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ หรือเกิดจากความผิดปกติกับระบบทางเดินปัสสาวะ

          ปัสสาวะบ่อย (Frequent Urination) คือ ภาวะความผิดปกติที่อาจเป็นอันตราย และก่อโรคร้ายในอนาคต  สำหรับปกติทั่วไปแล้วเมื่อรู้สึกอยากขับถ่ายปัสสาวะจะสามารถอั้นได้ แต่ผู้ที่มีอาการปัสสาวะบ่อยจะกลั้นไม่อยู่ จนถึงปล่อยราดออกมาได้

ความถี่และปริมาณของการปัสสาวะขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายๆ อย่าง เช่น

- อายุ

- ปริมาณน้ำที่ดื่มต่อวัน

- เครื่องดื่มที่ดื่มในขณะนั้น เช่น ชา กาแฟ เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ น้ำอัดลม

- ยารักษาโรคที่กำลังรับประทาน เช่น ยารักษาโรคเบาหวาน หรือยาขับปัสสาวะ

- ขนาดของกระเพาะปัสสาวะเล็กกว่าปกติ

          ปัสสาวะที่ดีจะมีปัสสาวะสีเหลืองอ่อน หรือสีใส ไม่ขุ่น โดยปกติภายใน 24 ชั่วโมง จะปัสสาวะอย่างน้อย 6-8 ครั้ง  กลางคืนจะปัสสาวะเพียง 1-2 ครั้ง ถ้าหากมากกว่านี้ โดยเฉพาะช่วงกลางคืน มักบ่งชี้ถึงโรคบางอย่าง  

สาเหตุการปัสสาวะบ่อย

           สาเหตุเกิดโรคที่แท้จริงนั้นยังไม่ทราบแน่ชัด แต่มีหลายอย่างมากระตุ้นให้เกิดได้ เช่น การดื่มเครื่องดื่มบางชนิด การใช้ชีวิตเช่น กลั้นปัสสาวะบ่อย รวมถึงรับประทานอาหารบางอย่างที่มีคุณสมบัติในการเร่งการบีบตัวของกระเพาะปัสสาวะ เช่น คาเฟอีน เครื่องดื่มที่มีรสจัด โซดา อาหารที่รสจัด เครื่องเทศ วาซาบิ เป็นต้น

โรคที่เป็นสาเหตุของปัสสาวะบ่อย

1. โรคเบาหวาน

ผู้ที่เป็นโรคเบาหวานจะมีอาการปวดปัสสาวะบ่อยเป็นสัญญาณเตือนของโรค เพราะไตไม่สามารถกรองน้ำตาลส่วนเกินกลับสู่เลือดได้หมด จึงปล่อยให้น้ำตาลออกมาพร้อมปัสสาวะ ผู้ป่วยจึงปวดปัสสาวะบ่อย 

2. โรคต่อมไร้ท่อผิดปกติ

เช่น โรคเบาจืด โรคคุชชิง (Cushing Syndromes) เป็นโรคที่เกิดจากร่างกายสูญเสียการควบคุมสมดุลของน้ำ โดยมีสาเหตุเกิดจากความผิดปกติของต่อมใต้สมอง หรือสมองส่วนไฮโปธาลามัส ที่ไม่สามารถสร้างฮอร์โมนมาควบคุมการปัสสาวะได้ตามปกติ จึงทำให้ผู้ที่เป็นโรคนี้ปัสสาวะมากและบ่อยผิดปกติ 

3. โรคระบบทางเดินปัสสาวะ

เช่น กระเพาะปัสสาวะอักเสบ กระเพาะปัสสาวะบีบตัวไวเกิน(overactive bladder) เป็นภาวะที่กระเพาะปัสสาวะเกิดการรับรู้เร็วกว่าปกติ ปริมาณปัสสาวะยังบรรจุได้ไม่เต็มก็เกิดการบีบตัว ทำให้ปวดปัสสาวะบ่อย หรือนิ่วในกระเพาะปัสสาวะ เมื่อมีนิ่วเกิดขึ้นบริเวณใกล้เคียงหรือภายในกระเพาะปัสสาวะ นิ่วจะไปเบียดกระเพาะปัสสาวะจนเกิดอาการปวดปัสสาวะบ่อยกว่าปกติ 

4. ภาวะตั้งครรภ์

เนื่องจากระดับฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนในผู้หญิงที่กำลังตั้งครรภ์จะมีปริมาณสูงขึ้น ร่วมกับมดลูกที่ใหญ่ขึ้นจะกดกระเพาะปัสสาวะทำให้ความจุน้อยลงทำให้ปวดปัสสาวะบ่อยมากขึ้น

5. โรคเนื้องอกมดลูก และรังไข่

เกิดจากเนื้องอกโตไปเบียดกระเพาะปัสสาวะกระเพาะปัสสาวะมีพื้นที่การกักเก็บน้ำปัสสาวะลดลง ส่งผลให้เกิดอาการปวดปวดปัสสาวะบ่อย

6. โรคต่อมลูกหมากโต

อาการต่อมลูกหมากโตจะทำให้กล้ามเนื้อของปัสสาวะบีบตัวอย่างแรง เพื่อให้สามารถขับน้ำปัสสาวะผ่านท่อแคบๆ ที่ต่อมลูกหมากเบียดอยู่ ส่งผลให้มีอาการปัสสาวะขัด แล้วทำให้ผนังกระเพาะปัสสาวะหนาขึ้นจนเก็บน้ำในกระเพาะปัสสาวะได้ลดลง ทำให้มีอาการปัสสาวะบ่อย

7. ภาวะทางจิตใจ (psychogenic polydipsia)

ทำให้ดื่มน้ำมากกว่าปกติจึงทำให้ปัสสาวะบ่อยกว่าปกติ

8. รับประทานยา หรือสารบางชนิด

เช่น ยาขับปัสสาวะ คาเฟอีน แอลกอฮอล์ มีผลไปกระตุ้นทำให้ปัสสาวะบ่อยได้

9. โรคไตเรื้อรัง

เนื่องมาจากการทำงานที่ผิดปกติของไต ไตไม่สามารถดูดน้ำกลับเข้าสู่ร่างกายได้ดีเช่นเดิม จึงทำให้น้ำถูกขับออกจากร่างกายมากกว่า และบ่อยกว่าปกติ

10. โรคอ้วน

เกิดจากการเพิ่มขึ้นของน้ำหนักตัว ทำให้แรงดันในกระเพาะปัสสาวะมากขึ้น ผู้ป่วยโรคนี้จึงเข้าห้องน้ำบ่อย

ปัสสาวะที่อันตราย ควรรีบไปพบแพทย์

       คือการปวดปัสสาวะมากกว่า 8 ครั้งต่อวัน หรือบ่อยจนรู้สึกว่ารบกวนชีวิตประจำวัน และยังมีอาการอื่นร่วมด้วย เช่น 

- มีอาการไข้ และอาเจียน

- ปัสสาวะมีเลือดปน ตกขาว หรือสารคัดหลั่งอื่นๆ ออกมา 

- ปัสสาวะมีสีขาวขุ่น แดง หรือน้ำตาลเข้ม 

- ช่วงเวลากลางคืนตื่นมาปัสสาวะมากกว่า 2 ครั้ง 

- ปัสสาวะแล้วมีอาการเจ็บ แสบ

- ปัสสาวะบ่อยแต่กะปริบกะปรอย ปัสสาวะไม่สุด 

- ปัสสาวะมีนิ่วปน 

- ปวดหลังส่วนล่าง บริเวณระดับไต

ผลกระทบจากการปัสสาวะบ่อย

·       เกิดภาวะการอดนอน ในผู้ป่วยที่ปัสสาวะบ่อยตอนกลางคืน

·       การเดินทางล่าช้า เนื่องจากต้องแวะเข้าห้องน้ำบ่อยๆ

·       ไปไหนสักครั้งก็ต้องสำรองเสื้อผ้าไว้เยอะๆ เพื่อรองรับการสับเปลี่ยนเมื่อปัสสาวะราด ส่งผลกระทบจิตใจอย่างเห็นได้ชัด ส่วนร่างกายอาจมีผื่นหรือกลิ่นไม่พึงประสงค์ เป็นต้น

·       สร้างความรำคาญในขีวิตประจำวัน

การวินิจฉัย

1. แพทย์จะซักประวัติ ถามถึงปริมาณน้ำที่ดื่มต่อวัน ใช้ยาอะไรอยู่ ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์หรือคาเฟอีนหรือไม่

2. ทำการตรวจเพิ่มเติม เช่น

·       ตรวจเก็บปัสสาวะ ดูแบคทีเรียและเซลล์เม็ดเลือดขาวว่าพบการติดเชื้อหรือไม่

·       อัลตราซาวด์ เพื่อตรวจดูเนื้องอก

·       ส่องกล้องกระเพาะปัสสาวะ ใช้ในผู้ป่วยที่มีการอักเสบ ถ่ายเบาบ่อยเรื้อรังโดยเฉพาะสตรีวัยกลางคนที่ผ่านการคลอดบุตรมานานหลายปี

การรักษา

การรักษาภาวะปัสสาวะบ่อยจะขึ้นอยู่กับสาเหตุ โดยแพทย์จะมุ่งเน้นไปยังสาเหตุหลักที่ส่งผลต่อความผิดปกติในการปัสสาวะเป็นอันดับแรก เช่น หากผู้ป่วยปัสสาวะบ่อยโดยมีสาเหตุมาจากการติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ แพทย์จะใช้ยาปฏิชีวนะในการรักษา เพราะหากสาเหตุเหล่านั้นบรรเทาลงได้จะช่วยให้ความถี่ในการปัสสาวะลดลง นอกจากนี้ ในบางกรณีแพทย์อาจแนะนำให้ผู้ป่วยปรับเปลี่ยนวิธีการใช้ชีวิตด้วย เช่น

·       หลีกเลี่ยงการดื่มน้ำหรือของเหลวต่างๆ ก่อนนอน

·       ลดปริมาณการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และคาเฟอีนลง

หากเกิดภาวะปัสสาวะบ่อยเป็นผลมาจากการตั้งครรภ์ อาการมักจะหายได้เองหลังคลอดบุตร สําหรับสาเหตุอื่นๆ ผู้ป่วยควรเข้ารับคำปรึกษาจากแพทย์ผู้ชำนาญการเพื่อค้นหาสาเหตุ พร้อมวางแผนการรักษาที่เหมาะสม

การดูแลตนเอง

- จำกัดการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนในปริมาณที่พอเหมาะ

- งดดื่มน้ำก่อนเข้านอน 2-4 ชั่วโมง

- ออกกําลังกายเป็นประจําเพื่อเสริมสร้างกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกราน

- สวมชุดชั้นในหรือแผ่นซึมซับเพื่อป้องกันปัสสาวะรั่วไหล ในระหว่างที่ได้รับการรักษา

              ผลกระทบจากภาวะปัสสาวะบ่อยเกินไป เห็นได้ชัดเลยคือ ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตแย่ลง ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการทำงาน ความสัมพันธ์ การเข้าสังคม  ในบางคนเกิดภาวะวิตกกังวลในการเดินทางไปไกล หรือที่ที่อยู่ห่างไกลจากห้องน้ำ ทำให้การใช้ชีวิตลำบากมากขึ้น ในผู้ป่วยบางรายที่มักปวดเข้าห้องน้ำเวลากลางคืน ทำให้ไม่สามารถพักผ่อนได้อย่างเต็มที่ ซึ่งหากปล่อยไว้ในระยะยาวจะส่งผลเสียต่อสุขภาพทางร่างกาย และจิตใจได้